نقوش هندسی در سوزن دوزی بلوچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری پژوهش هنر، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ

2 عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی فضیلت سمنان

3 عضو هیات علمی دانشگاه هنر و معماری پارس

چکیده

منطقه بلوچستان از معدود مناطق ایران است که با وجود تغییرات سریع در زندگی مدرن به حفظ پوشش سنتی خود پایبند بوده است. حفظ این البسه هویت متمایز فرهنگی آن‌ها را نسبت به دیگر اقوام ایرانی آشکار می‌سازد. هدف از نگارش این مقاله بررسی ویژگی های هندسی سوزن‌دوزی بلوچ است. این نقوش هندسی در میان رودوزی های سنتی ایران خاص و منحصر به فردند. بنابراین پژوهش حول محور پاسخ به این سوال شکل گرفت که چه ویژگی های شاخص هندسی می توان در زیبایی شناسی سوزن دوزی بلوچ یافت؟ به عنوان فرضیه و پاسخ به این پرسش می توان فرم مثلث را به عنوان اصلی ترین ویژگی هندسی این نقوش معرفی کرد. به عبارت دیگر زیباییی شناسی هندسی مثلث بر این نقوش حاکم است. با استفاده از روش تحقیق کیفی-توصیفی از نوع تاریخی و جمع‌آوری اطلاعات اسنادی نقوش سوزن‌دوزی بلوچ و ویژگی‌های خاص هندسی آن مورد مطالعه قرار گرفته است.
بر اساس یافته ها، یکی از اساسی ترین ویژگی های زیبایی شناسانه نقوش سوزن دوزی بلوچ در هندسی بودن آن ها است. نقوش هندسی غالب نیز عبارتند از مربع یا لوزی و مثلث. لوزی و مربع را نیز می توان حاصل به هم پیوستن مثلث های کوچکتر دانست. بدین ترتیب می توان مطبق فرضیه پژوهش، زیبایی شناسی هندسی سوزن دوزی بلوچ را برپایه شکل مثلث دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A survey on recognition of the geometric patterns in Baloch’s needlework

نویسندگان [English]

  • Golnaz Keshavarz 1
  • Mona Aziz 2
  • Mahsa Mansouri 3

1 Ph.D. in Art Research, University of Science and Culture, Tehran, Iran

2 M. A. in Painting, Fazilat Institute of Higher Education, Semnan, Iran

3 M.A. in Illustration, Pars Institute of Higher Education of Architecture and Art, Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract
Baluchistan is one of the few areas in Iran that its people still using traditional costumes and clothes. It happens despite the rapid changes in modern life and globalization. The purpose of this paper is to examine the geometric features of Baloch’s needlework. These geometric patterns are unique among traditional Iranian embroideries. The research revolved around the answer to the question that what features of the geometric index can be found in the aesthetics of Baloch’s needlework? As a hypothesis and answer to this question, the shape of the triangle can be introduced as the main geometric feature of these patterns. In other words, the geometric aesthetics of the triangle dominates these patterns. This article was written by using the qualitative-descriptive and historical research methods. According to the findings, one of the most basic features of the Baloch’s needlework is that they are accomplished as the geometric pattern. The predominant geometric patterns are square, rhombus, and triangle shapes. The rhombus and the square can also be considered as the result of the joining of smaller triangles. Thus, according to the research hypothesis, the geometric foundation of Baloch’s needlework are constructed based on the shape of the triangle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetics
  • Geometry
  • Needlework
  • Baloch
-آشی‌هارا، یوشی نوبا.( 1391). زیباشناسی منظر شهر. ترجمه فرح حبیب. تهران: جاوید نو
-امینی، محمدرضا .(1385). قالی و نماد. کتاب ماه هنر. 93 و 94. (صص119-105).
-ادواردز، سیسیل .(1370). قالی ایران. (مهین دخت صبا(بزرگمهر)) تهران: انجمن دوست داران کتاب. (1948).
-ایتن، یوهانز .(1368). کتاب رنگ. (محمد حسین حلیمی).  تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. (1980).
-افشار سیستانی، ایرج .(1363). نگاهی به سیستان و بلوچستان (سرزمین آزادگان سخت‌کوش). تهران: نشرهما.
-افروغ، محمد .(1388). فرم و رنگ در هنر بلوچ. کتاب ماه هنر.  133. (صص80-85).
- السعید، عصام. پارمان، عایشه .(1389). نقش‌های هندسی در هنر اسلامی. (مسعود رجب نیا). تهران: انتشارات سروش. (1999).
-پاکباز، رویین .(1387). دایرت المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
-پوپ، آرتور آپهام .(1387). شاهکارهای هنر ایران. (پرویز ناتل خانلری). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-دیویی، جان .(1391). زیبایی شناسی زندگی روزمره. مترجم: نادر شایگان فر. تهران: هرمس
-رنج دوست، شبنم .(1387). تاریخ لباس ایران. تهران: موسسه انتشاراتی جمال هنر.
-رید، هربرت .(1374) . معنی هنر. مترجم: نجف دریابندری. تهران: علمی و فرهنگی.
-ریگی، زهرا .(1391). سوزن دوزی بلوچ. تهران: انتشارات کریم کاویانی.
-سید صدر، سید ابوالقاسم .(1386). دایرت المعارف هنرهای صنایع‌دستی و حرف مربوط به آن. تهران: انتشارات سیمای دانش.
-صادقی دخت، صدیقه .(1389). سوزن دوزی بلوچ. مشهد: انتشارات نگارستان هنر.
-قاسمی، مرضیه. خاتون محمودی، سکینه. موسوی حاجی، سیدرسول. (1392). ساختارصوری نقوش طبیعی در سوزن دوزی زنان بلوچ (با تأکید برنمونه های شهرستان سراوان)، فصلنامه علمی نگره، (27) 60-74
-کرباسچی، مسعود .(1373). بررسی امکانات توسعه صنایع دستی در استان سیستان و بلوچستان. پایان­نامه کارشناسی. تهران: دانشگاه هنر.
-کسرائیان، نصراله .(1380). بلوچستان، تهران: آگاه.
-کشاورز، گلناز. جوادی، شهره. (1398). انتزاع نمادین در زیبایی‌شناسی هنر بلوچستان، نمونه‌موردی: سوزن­‌دوزی بلوچ، نشریه علمی باغ نظر، 16(79)، 5- 14 
-گات، بریس .(1393). دانشنامه زیبایی شناسی. (منوچهر صانعی دره بیدی، امیرعلی نجفیان و ..). تهران: انتشارات فرهنگستان هنر. (1998)
-مبارکی، سیاوش. مبارکی، داریوش. 1395. بررسی و تحلیل رنگ و فرم در نقوش اصیل سوزن دوزی پرکار بلوچستان. نخستین همایش رودوزی های استان سیستان و بلوچستان
- مختار معصومی، بیتا. 1386. نقش دیروز، گرافیک امروز. تهران: سازمان چاپ و انتشارات
-نظری، امیر. کرمانی زکریایی. ایمان، شفیعی. سرارئدی، مهرنوش .(1393). مطالعه تطبیقی سفالینه‌های کلپورگان با نقوش سوزن‌دوزی بلوچ. دو فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر. سال 4. (8). (صص31-47).
-هانگلدین، آرمن .(1375). قالیهای ایرانی. (اصغر کریمی). تهران: فرهنگسرا(یساولی). (1991)
-هال، جیمز .(1380). فرهنگ نگاره ای نمادها. (رقیه بهزادی). تهران: فرهنگ معاصر. (1996)
-یاوری، حسین و منصوری، آنیتا و سلطانی، شریفه .(1390). آشنایی با هنرهای سنتی ایران (3). تهران:انتشارات آذر.
-یاوری، حسین .(1389). شناخت صنایع دستی ایران. تهران: انتشارات مهکامه.
دوره 1، شماره 1
شهریور 1399
صفحه 123-135
  • تاریخ دریافت: 23 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 29 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 تیر 1399