نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحیده حسامی
• محمد امین حاجی زاده

عضو هیأت علمی دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند

چکیده

از عوامل شکل دهنده یک قالی خوب ، طراحی آن است که بسیار تنوع پذیر و قابل گسترش می باشد. تقریباً همه ی قالی های امروزی بر اساس طرح و نقشه بافته می شوند بنابراین نیاز گسترده و سلیقه های مختلف ، بازنگری و تجدید نظر بر طرح ها و نقشه های موجود را لازم می نماید . حاشیه از عناصر ثابت ، سنتی و اصیل فرش و جزء لاینفک آن محسوب می شود و نقش بسزایی در ایجاد فضای بصری مناسب از نظر زیبایی شناسی در طرح قالی دارد.تنوع نقوش حاشیه در دوران های تاریخی فرش ایران بررسی و طبقه بندی آن ها ضروری می سازد .از این رو قالی های دوره صفوی که از درخشان ترین دوره های هنر قالی بافی ایران محسوب می شود مورد توجه قرار گرفت تا با مطالعه نمونه های برجسته آن به شناخت انواع نقوش حاشیه و عناصر به کار رفته در آن ها بپردازیم .
پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی به گردآوری اطلاعات با استناد به منابع کتابخانه ای پرداخته و نتایج حاصل از آن در جدول ونمودار ارائه شده است. در بررسی انجام شده بر روی نمونه آماری مورد نظر (56 تخته قالی) مشخص شد که حاشیه های این دوره اکثرأ به صورت حاشیه های سه گانه اند با نقش هایی کاملا متفاوت ، حاشیه ها به نسبت متن پهن ترند ، حاشیه کوچک بیرونی پهن تر از حاشیه کوچک درونی است . همچنین کاربرد نقش های کتیبه ای بیشتر از سایر نقش هاست .

کلیدواژه‌ها

• طرح
• حاشیه
• قالی
• صفوی

عنوان مقاله [English]

Investigating the Types of the Borders in Safavid Carpets

نویسندگان [English]

• Vahideh Hesami
• Mohamad Amin Hajizadeh

Faculty member Universityof Birjand

چکیده [English]

Abstract
The design is always regarded as the principal feature of the carpet. One of the important and determining factors in the design of the carpet is the significance of the border and its role in the overall composition. The border is one of the consistent, traditional and original elements of the carpet which plays an indispensable role in creating a visually appropriate space in the carpet design. The variety of borders in the historical periods of carpets’ design has always been considered by carpet designers. Thus, extensive needs and different tastes in the field of carpet design require review and revision of existing designs and plans. In the Safavid period, which was one of the most brilliant periods of Iranian art, special attention was paid to the carpet weaving. Accordingly, in this study, the authors focused on the prominent exemplars of Safavid carpets with a special attention on recognizing the types of border designs and the elements which were used. The research as the fundamental and qualitative study has been carried out by the analytical and descriptive methods. The main data was collected through the library studies, and the results were presented through the proper tables and diagrams. The results of this study demonstrate that the borders of the Safavid carpets were mostly designed in the form of triple margins. Furthermore, the borders were wider than the principal design, and the small outer edge was visibly wider than the small inner edge. While the use of inscription designs was more popular than other ones, most of the designs used in the borders of this period included Shah Abbasi, arabesque, and framing which were ornamented with motifs of animals, humans, angels and mythical creatures.

کلیدواژه‌ها [English]

• Safavid carpets
• carpet design
• border design