نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرنوش ایران منش ¹
• علی وندشعاری ²

¹ مدرس دانشگاه هنر شیراز، دانشگاه هنر ، شیراز

² دانشیار دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز

چکیده

قالی های دو منطقه ساروق و فراهان که از موارد شاخص در حوزه ی قالیبافی می باشند در تاریخ فرش ایران نقش به سزایی دارند. از نمونه طرح های رایج در قالیبافی این دو منطقه در دوره قاجار، طرح و نقش «محرابی گلدانی» می‌باشد. این طرح و نقش از منظر ساختار با کمترین مطالعه و بررسی مواجه شده است. هدف این مقاله مطالعه ویژگی های فرمی طرح و نقش قالی های محرابی گلدانی این دو منطقه در دوره قاجار می باشد. سوال تحقیق عبارت است از اینکه ساختار فرمی طرح و نقش و مشابهت قالی‌های محرابی گلدانی رایج در دوره قاجار در مناطق ساروق و فراهان چگونه می باشند؟ نوع تحقیق تحلیلی، با رویکرد کیفی می‌باشد. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‌ای، بررسی سایت موزه‌ها و برخی مجموعه های فرش و همچنین تحقیقات میدانی می‌باشد. جامعه آماری شامل 16 نمونه قالی می‌باشدکه 4 مورد از هر منطقه، به شکل هدفمند و بر اساس نوع طرح و نقش و بیشترین فراوانی به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن می باشند که ساختار فرمی طرح و نقش قالی های منتخب با اختلاف اندک در جزئیات مشابه یکدیگر می باشند. این گروه از نمونه قالی های محرابی گلدانی به دلیل ترکیب بندی و عناصر تشکیل دهنده‌ی آن نوعی خاص از گروه قالی های محرابی می باشند. طرح و نقش و ساختار فرمی خاص در این گروه از قالی ها امکان آن را می‌دهد که این طرح و نقش در دوره قاجار به صورت سفارش بافته شده است.

کلیدواژه‌ها

• دوره قاجار
• قالی
• طرح محرابی
• ساروق و فراهان

عنوان مقاله [English]

Qajar's mihrabi vase rugs; Exploration the visual structure and pattern of the Saruq's and Farahan's carpets

نویسندگان [English]

• Farnoosh Iranmanesh ¹
• Ali Vandshoari ²

¹ Lecturer at Shiraz University of Arts, Shiraz, Iran

² Associated Professor, Faculty of Carpet, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran

چکیده [English]

 
Farahan is a county and Saruq is a city both located in Markazi Province in Iran. Carpets woven in these two regions are characterized by the mihrabi vase rugs as the specific design, which have rooted in Qajar period. The purpose of this paper is to study the form and pattern features of the design of mihrabi vase rugs in these two regions in the Qajar period. This research concentrated on firstly, recognition the structure of the design of mihrabi vase rugs, and secondly exploration the similarity of the of mihrabi vase rugs woven in the Qajar period in Saruq and Farahan regions. The type of research is analytical with the qualitative approach. The method of collecting data was literature review, surveying the carpet museums, as well as field studies. The statistical population includes 16 samples of carpets, 8 of which from each region, selected in a purposeful manner and based on the type of design and the highest frequency. Findings indicate that the structure of form and pattern of the selected rugs is similar with a slight difference in details. Moreover, based on this exploration it can be said that this group of vase rugs is a special type of mihrabi rugs due to its composition and constituent elements. Finally, based on the special design, pattern and structure of this selected group of carpets may prove this assumption that mihrabi vase rugs were the custom-woven in the Qajar period.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Qajar era
• carpet
• prayer
• sarouq and farahan