نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کاظم ابراهیمی ¹
• امیر حسین چیت سازیان ²
• هما مالکی ³

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه آموزشی صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند

² دانشیار گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان

³ استادیار گروه آموزشی فرش، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند

چکیده

پارچه‌بافی یکی از صنایع دستی ارزشمند خطه خراسان جنوبی است که از دیرباز بسیار مورد توجه مردم این منطقه بوده است. این هنر سنتی که در منطقه به نام "تون‌بافی" یا "توبافی" شناخته شده است، در حد وسیع در روستاهای خراسان جنوبی مرسوم بوده و نقش مهمی در اشتغال‌زایی و خودکفایی مردم داشته است. اگرچه امروزه پیشرفت‌های زیادی در زمینه تولید انواع پارچه صورت گرفته است، اما بدون شک صیانت از این هنر- صنعت سنتی به عنوان بخش مهمی از فرهنگ، تاریخ، و هویت این منطقه بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش با هدف شناساندن نقوش و طرح های اصیل، و شیوه بافت، به بررسی تون‌بافی منطقه خراسان جنوبی، به ویژه روستاهای خشک، خراشاد، گورید بالا و شورستان، از توابع این استان، پرداخته‌ شده است. در این راستا به این سؤالات پاسخ داده خواهد شد که چه نقوشی در تون‌بافی مناطق مورد مطالعه رایج بوده و وجه تسمیه و شیوه بافت آن‌ها چه بوده است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که محصول تون‌بافی پارچه‌ای است که به وسیله دستگاه‌های بافندگی چوبی از نوع دو وردی و چهار وردی تولید می‌شود. مواد اولیه مصرفی برای تون‌بافی در گذشته نخ پنبه‌ای و ابریشمی بوده است و امروزه از نخ‌های ویسکوز (برق) برای این منظور استفاده می‌گردد. چپرباف، گنتی، و خشتی از رایج‌ترین نقوشی هستند که در اکثر مناطق مورد مطالعه جهت تون‌بافی مورد توجه بوده است. این عناصر برگرفته از طبیعت اطراف در ذهن بافنده نقش بسته است.

کلیدواژه‌ها

• خراسان جنوبی
• تون‌بافی
• پارچه
• نقش
• بافت

عنوان مقاله [English]

The Investigation of Patterns and Weaving Techniques of Traditional Hand-Woven Fabrics in South Khorasan, Iran (Case studies: Khoshk, Khrashad, Gorid Bala, and Shuristan villages)

نویسندگان [English]

• Kazem Ebrahimi ¹
• AmirHossein Chitsazian ²
• Homa Maleki ³

¹ Master of Art,, Faculty of Art, University of Birjand

² Associated Professor, Faculty of Architecture and Art, University of Kashan

³ Assistant Professor, Department of Carpet, Faculty of Art, University of Birjand

چکیده [English]

Hand-woven fabrics encompass the broad spectrum of handicrafts in the South Khorasan province, Iran, which have been highly regarded by the people of this region from both the artistic and practical point of views. This traditional art, which is known as "Tun”-weaving or "Tu"-weaving in South Khorasan, has widely been produced in almost all villages of this area and has played an important role in local entrepreneurship and family economy. Although much progress has been made today in the textile industry, the preservation of the traditional procedures and patterns is very important as a main part of the culture, history, and identity. The aim of this study is to introduce the original patterns, designs, and the weaving methods of traditional fabrics (Tun) in South Khorasan, especially in the Khoshk, Khrashad, Gorid Bala, and Shuristan villages. The type of this research is analytical with the qualitative approach, and the method of collecting data is literature review, as well as field studies. The results indicate that Tun-weaving product is a kind of fabric that is produced on a wooden handloom equipped with 2 or 4 heddles. The raw materials used for Tun-weaving were cotton and silk yarns in the past, and today, viscose yarns are used for this purpose. Chaparbaf, Genti, and Kheshti are the most common patterns that have been considered for Tun-weaving in most of the studied cases. These visual elements were taken from nature and engraved in the weaver's mind as the prototype.

کلیدواژه‌ها [English]

• South Khorasan
• fabric
• design
• weaving