گبه‌ها: نقاشی‌های بافته شده در عشایر بررسی فرآیند بافت، تحلیل و تطبیق گبه‌های قدیم و جدید با نقاشی مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فرش، دانشگاه اراک

چکیده

گبه‌ها نمونه‌ای از دست‌بافته‌های عشایری و منظومه‌ای از هویت فرهنگی و هنری عشایر است. چگونگیِ بافت و نقش‌پردازی این دست‌بافته‌های درشت‌بافت با پُرزهای بلند، آن‌ها را تبدیل به آثار هنری مدرن و بومی خاص عشایر نموده است. به نظر می‌رسد فرآیند تولید گبه‌هایِ بر بوم بافته، بیش‌ترین قرابت و نزدیکی را با نقاشی‌های سبک‌های مدرن و آغازین قرن بیستم نظیر امپرسیون، فوویسم، خام(ابتدایی) و انتزاعی دارد. بافت گبه‌ها که از گذشته تا چند دهه پیش توسط بافندگان عشایری به‌ویژه قشقایی و بختیاری صرفاً با هدف جنبه خودمصرفی، بدون نگاه اقتصادی و آگاهی از پیش تعیین شده بافته می‌شد، هم-زمان با تغییر شیوه زندگی عشایر از کوچ‌نشینی به اسکان دائم و از بین رفتن کارکرد گبه‌ها؛ بسیار کم و یا به‌نوعی از بین رفته است. طی دو دهه گذشته این نوع دست‌بافته‌ها؛ با گسترش عواملی هم‌چون گفتمان کارآفرینی بومی هنر با هدف استفاده از ظرفیت‌های پیدا و پنهان ‌بافته‌های عشایری و هم‌چنین نزدیکی این بافته‌ها با هنر مدرن، با استقبال فراگیر ملی و فراملی از سوی تولیدکنندگان عمده و خرده روبه رو شد و بافت مجدد آن با هدف بهره‌برداری از قابلیت‌های اقتصادی آغاز گردیده است. این مقاله درپاسخ به این سوال که، چگونه سفارش دهندگان می‌توانند با استفاده از پتانسیل‌های هنر مدرن، برای ارتقاء مفاهیم ذهنی و انسانی پایدار و جایگزین عمل کنند؟ به بررسی فرآیند چگونگی بافت گبه‌های قدیم و جدید عشایر و تطبیق آن با سبک‌های مدرن هنر نقاشی می‌پردازد تا ظرفیت‌های این دست‌بافته‌های بومی را برای تبدیل شدن به هنری با رویکرد اقتصادی کشف و بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Gabbehs: Paintings Woven by Iranian Nomads Examination of Weaving Process, Analysis and Comparison of New and Old Gabbehs with Modern paintings

نویسنده [English]

  • Mohammad Afrough

Assistant Professor of Carpet Department, Arak University

چکیده [English]

 
        Gabbehs are an example of nomadic handicrafts That seems to be closest to modern painting styles of the early twentieth century such as Impressionism, Fauvism, Raw, and Abstract. Gabbeh weave, woven for self-consumption, without an economic look, At the same time, with the change of nomadic way of life from nomadism to permanent settlement, it has decreased a lot. Over the past two decades, its re-weaving has begun with widespread national and transnational acclaim this article examines the process of weaving the old and new tribes of nomads and adapting it to modern styles of painting. To explore and explore the potential of these indigenous handicrafts to become art with an economic approach. The results of a study that has collected information in both library and field with a descriptive, comparative-analytical method; States that Gabbeh's artist Many behaviors and practices of artists of modern art styles such as abstraction, impressionism, Fauvism, raw or primitive art geometrically (broken and semi-broken) and in the form of abstract and abstract drawings. He uses it in his works. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nomads
  • woven
  • gabbe
  • style
  • modern painting
چیلوز، ایان؛ آزبورن، هارولد و دیگران، 1383، سبک ها و مکتب های هنری، تهران؛ عفاف.
ابراهیمی­ناغانی، حسین، 1388، "گبه : پارادایم هنر قومی ایل بختیاری"، سایت انسان­شناسی و فرهنگ.
ابراهیمی­ناغانی، حسین، 1393، "مقدمه­ای بر زیبایی­شناسی نقش و رنگ گلیم­های بختیاری"، فصل­نامه علمی ترویجی نگارینه هنراسلامی، ش 1، صص 39-19.
ابراهیم­زاده، فرزام، مهتاب مبینی، 1391، بررسی نقوش گبه­های ایرانی، کتاب ماه هنر، ش 169.
افلاکی، علی، 1375، گبه، هنر عشایری، مجله دست­ها و نقش­ها، ش 8، صص 11-7.
پرهام، سیروس، 1371، دست­بافته­های عشایری و روستائی فارس، تهران، انتشارات امیرکبیر.
تناولی، پرویز، 1383، گبه، هنر زیر پا، تهران، نشر فرهنگسرای یساولی.
جهانشاهی­افشار، ویکتوریا، 1380، فرآیند و روش­های رنگرزی الیاف با مواد طبیعی، تهران، نشر دانشگاه هنر تهران.
داندیس، دونیس.ا، 1380، مبادی سواد بصری، مترجم مسعود سپهر، تهران، انتشارات سروش.
دهخدا، علامه علی­اکبر، 1338، لغت­نامه، تهران، دانشگاه تهران.
رجبی، محمدعلی، سیده راضیه یاسینی، 1391، نشست تخصصی هنر فطری، پژوهشکده هنر و رسانه.
عباس، علوی، 1389، نقش­مایه­های گبه در ایل بختیاری، دوفصل­نامه علمی پژوهشی هنرهای تجسمی نقش­مایه، ش5، صص 90-75.
فقیری­زاده، فاطمه، 1381، آموزش گبه­بافی، تهران، نشر بازتاب.
کیانی، منوچهر، 1377، کوچ با عشق شقایق، شیرازف انتشارات کیان­نشر.
گامبریج، ارنست هانس، 1385، تاریخ هنر، مترجم علی رامین، تهران، نشر نی.
مرزبان، پرویز، 1392، خلاصه تاریخ هنر، تهران، نشر علمی و فرهنگی.
-Atkins, Robert, Art Spoke: A Guide to Modern Ideas, Movements, and Buzzwords, 1848-1944Abbeville Press, New York, 1993.
-Mumfotd,John Kimberly, 1915,Orintal rug,published by Scribners NY.
-Purzarrin, R, and Al-Hakim, A. H. (2018). Comparativ Study of Visual Cues in Iranian Gabbeh and Pul Klees Paintings: A Comparative Approach (Case Study of Colour and Geometric Shapes) "،
-Salehi, f. (2018). East Meets West: Exploring connections between abstract modernist painting and nomadic textile traditions to reflect on diaspora identity"
-URL1: https:article.tebyan.net
-URL2:https://images.app. goo.gl/ n9xvkvk8kxmow6sw6
D.W.Martin "the Gabbehs of fars: An Abstract Tribal Art" Hali5 no,4, pp. 462.473
www.pinterest.com
دوره 1، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 139-157
  • تاریخ دریافت: 16 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 03 شهریور 1400