نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه حسینی صفت ¹
• آرزو پایدارفرد ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد رشته هنراسلامی (مطالعات تاریخی)، دانشگاه بیرجند

² استادیاردانشگاه بیرجند

چکیده

فرش های ایرانی، دارای طرح و نقش مختلفی از جمله خوشنویسی هستند. خوشنویسی در فرش در کنار سایر عناصر، مضامین و مفاهیمی دارد که اغلب شامل آیات و احادیث، اشعار و یا نام و نشانی بافنده و طراح فرش است. مسئله این پژوهش پاسخ به این سوال است که از چه مفاهیم و مضامینی در کتیبه‌های خوشنویسی فرش‌های موزه متروپولیتن و ویکتوریا آلبرت استفاده شده است؟ و کتیبه‌های خوشنویسی فرش‌های مورد مطالعه، چه اشکالی داشته‌اند و کتیبه‌ها در چه بخش‌هایی از فرش کاربرد داشتند؟ هدف مقاله، بررسی و تحلیل مضامین کتیبه‌های خوشنویسی فرش‌های دو موزه از منظر تاریخی، ادبی و دینی است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و جمع‌آوری تصاویر از سایت دو موزه بوده است. نتایج مشخص می‌کند، در فرش‌های بررسی شده، سه نوع مضمون تاریخ‌نگاری(نام بافنده یا سفارش دهنده)، ادبی (قالب غزل، قصیده و رباعی) و دینی (آیاتی از قرآن) و بیشتر با خوشنویسی نستعلیق در کتیبه-ها مشهود است. کتیبه های خوشنویسی تاریخ‌نگار به درج تاریخ بافت و نام بافنده و گاه عمل او اشاره دارد، کتیبه‌های دینی، در وصف خداوند و توحید است و کتیبه های ادبی به وصف بهار، یار و غنیمت شمردن فرصت پرداخته است. تنوع شکل کتیبه‌های خوشنویسی نیز شامل مستطیل، بازوبندی، قلمدانی، مربع و ترنجک است که به ترتیب بیشترین کاربرد کتیبه ها در فرشهای بررسی شده دو موزه، مربوط به 1. حاشیه اصلی یا پهن، 2. متن فرش، 3. حاشیه باریک (طره) و 4. در مرکز فرش و یا محل قرارگیری، ترکیبی از 4 مورد است.

کلیدواژه‌ها

• فرش
• کتیبه خوشنویسی
• آیات و اشعار
• موزه ویکتوریا آلبرت
• موزه متروپولیتن

عنوان مقاله [English]

Analysis of Calligraphy Epigraphs on Carpets Kept in the Victoria and Albert Museum and the Metropolitan Museum of Art

نویسندگان [English]

• Fatemeh Hosseini Sefat ¹
• Arezoo paydar Fard ²

¹ Faculty of Art. Islamic art department, University of Birjand

² Art Faculty, University of Birjand

چکیده [English]

Persian carpets have entailed assorted designs, patterns and ornaments of which this paper focused on calligraphy. The use of calligraphy in carpets along with other elements entails some themes and concepts. These themes include some ayahs, hadiths, and poems as well as the weaver or the designer's signature. This study answered the question that what concepts and themes have been used in the carpet epigraphs preserved in the Victoria and Albert Museum (London) and the Metropolitan Museum of Art (New York). The aim of this study was the historical, literary and religious investigation and analysis the epigraphs on carpets kept at the mentioned museums. This qualitative study was conducted using a descriptive-analytic design. Data were collected using librarian method and collecting pictures from two Museums of Art websites. Results suggested that in the carpets investigated in this study, three themes, namely historical (name of the weaver or order submitter), literary (in the form of sonnets, odes or quatrains) and religious (ayahs from the Quran or the Bible) were found in the epigraphs in Thuluth, Naskh, Nastaliq, Towqi and Hebrew calligraphies. While the historical epigraphs indicate the date of weaving, the weaver and his/her performance in a sentence, religious epigraphs describe the creator and the literary epigraphs describe the springtime, the lover, and seizing the opportunity of a lifetime. These epigraphs were designed in the form of rectangle, Bazoobandi and Ghalamdani which are mainly found on the main border, the field, the guard border, and the medallion or a combination of them respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Carpet
• calligraphy epigraphs
• Victoria and Albert Museum
• Metropolitan Museum of Art