نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عبداله میرزایی ¹
• مریم شهریاری ²
• علی وند شعاری ³
• مهدی صحراگرد ⁴

¹ عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز،

² کارشناسی ارشد فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

³ عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

⁴ استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

چکیده

فرش شهری مشهد به عنوان یکی از سبک های اصلی شهری فرش ایران از دوره تیموری در قرن نهم ه.ق تا به امروز تحولات مختلفی را به خود دیده است. بعد از سپری شدن عصر طلایی فرش مشهد در دوران تیموری و صفوی، در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی همزمان با احیای فرشبافی در سرتاسر ایران، فرش شهری مشهد نیز پس از پشت سرگزاردن دوران فترت دویست ساله در پی بازیابی گذشته باشکوه خود برآمد. در این دوره با پیشگامی تجار و تولیدکنندگان مهاجر آذربایجانی و کرمانی فرش های بزرگ پارچه و نفیسی با حفظ ویژگی های هویتی و تاریخی فرش اصیل مشهد تولید شدند. با گذشت زمان و بازاری شدن تولید، فرش شهری معاصر مشهد، شکوه و عظمت گذشته را از دست داده است. فرش دستبافت به عنوان یک فرآورده فرهنگی، بازتاب دهنده سنت ها و باورهای جوامع تولیدکننده می باشد و در راستای هویت بخشی به جغرافیای تولید نقش موثری دارد. از این رو مساله اصلی پژوهش حاضر مطالعه عوامل زمینه ای موثر در این پدیده با تاکید بر جمعبندی نظرات صاحبنظران میدانی این حوزه می باشد. سوال اصلی پژوهش معطوف به شناسایی آسیب های فرش معاصر مشهد و عوامل زمینه ای فرهنگی و اقتصادی این آسیب ها از منظر صاحب نظران این حوزه می باشد. پژوهش از نوع کیفی است که به شیوه توصیفی و تحلیلی و با استفاده از تحلیل محتوای مصاحبه با تعداد 10 نفر از فعالان و صاحب نظران بازار فرش مشهد به انجام رسیده است. نتایج نشان دادند نوسانات اقتصادی، تغییر در سبک زندگی مصرف کنندگان، موانع صادراتی متعدد، عدم شناخت سلیقه بازار، مثنی برداری از طرح های بازارپسند از مهم ترین آسیب های فرش معاصر مشهد به شمار می روند.

کلیدواژه‌ها

• فرش مشهد
• آسیب‌شناسی
• طراحان فرش
• تولیدکنندگان فرش

عنوان مقاله [English]

Pathology of Contemporary Mashhad Carpets from Experts' Point of View with Emphasis on the Field of Design

نویسندگان [English]

• Abdollah Mirzaee ¹
• Maryam Shahryari ²
• ali vandshoari ³
• mahdi sahragard ⁴

¹ Tabriz Islamic art university, carpet department

² Senior student of carpet research at Tabriz University of Islamic Art

³ tabriz islamic art univercity

⁴ Ph.D. Assistant professor, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Mashhad city carpet as one of the significant urban styles of Iranian carpet from the Timurid period (in the 9th AH/ 14th A.D) until now has been changed alot. The golden age of Mashhad carpets ended in the Safavid period and after two hundred years, Mashhad carpets in the late Qajar and early Pahlavi period, which coincided with the revival of carpet weaving throughout Iran, regained some of its glorious era. During this period, with the initiative of Azerbaijani and Kermani immigrant merchants and producers, large and exquisite carpets were produced while preserving the identity and historical features of the original Mashhad carpet. However, in recent years, due to a purely commercial approach, the contemporary urban carpet of Mashhad has lost its former glory. As a cultural product, Mashhad carpet reflects the traditions and beliefs of producing communities and plays an effective role in giving identity to the geography of its production. Therefore, the main problem of this research is to study the main factors that create this phenomenon through summarizing the opinions of experts in this field. The main question of this research is to know the damages of contemporary carpets of Mashhad and to know the economic and cultural contexts of these damages from the perspective of experts. The research is qualitative in a descriptive and analytical manner and using the categories obtained from the content analysis of interviews with 10 active experts in the Mashhad carpet market. he results show that economic fluctuations, changes in consumers' lifestyles, numerous export barriers, lack of understanding of market tastes, and copying of popular designs have been among the most important damages of contemporary carpets in Mashhad.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mashhad carpet
• pathology
• carpet designers
• carpet producers