نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سامرا سلیم پور ابکنار

پژوهشکده هنرهای سنّتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

چکیده

عنصر رنگ و هارمونیِ فام‌های رنگیِ مورد استفاده در یک دست‌بافته می‌تواند شخصیتی منحصربه‌فرد به آن بدهد و ارزش هنری آن را در کنار طرح و نقش مطلوب دو چندان کند. یکی از مناطق نام آشنای ایران که گویی ساکنان آن به‌خوبی با این دانش آشنایی دارند اقلیم زیبای بلوچستان است؛ چرا که با به‌کارگیری تعداد فام‌های رنگی محدود (حداکثر 6 تا 8 فام) در طرح و نقش دست‌بافته‌های خویش هر بار روح تازه‌ای به وجود آنها می‌بخشند. اگرچه برخی از پژوهش‌ها بر موضوع مطالعه و شناخت فام‌های رنگی در دست‌بافته‌های سیستان و بلوچستان متمرکز شده‌اند؛ با‌این‌وجود، جای خالی تحلیل پالت رنگی مورد استفاده در این آثار هنری به کمک یک ابزار دقیق آزمایشگاهی به چشم می‌خورد. مطالعۀ پیش‌رو، با استفاده از آنالیز جامع و شناخته شدۀ
طیف‌سنجی (یا اسپکتروفتومتر) انعکاسی که یک روش شناسایی غیرتخریبی است به تجزیه و تحلیل فام‌های رنگی موجود در دو قالیچۀ بلوچ با بیشترین تعداد فام‌های رنگی پرداخته است. با استفاده از این آنالیز، پارامترهایی نظیر: روشنایی (L*)، کروما (C)، زاویۀ رنگ (h˚) و اختلاف رنگ (E∆) فام‌های موجود در هر قالیچه برای نقاط مختلف (10 نقطه) محاسبه شدند. نتایج نشان می‌دهد که مواد رنگزای طبیعی، روش دندانه دادن و شرایط به‌کار گرفته شده (دما، زمان و شیوۀ شستشو) در فرآیند رنگرزی سنّتی می‌تواند بر پارامترهای رنگی یاد شده موثر باشد. علاوه‌بر‌این، تغییرات رنگی برای فام‌های غالب در قالیچه‌ها ناچیز بوده که نشان‌دهندۀ پایداری آنها در برابر عوامل محیطی (نور، رطوبت و سایش) است. این نتیجه حاکی از دانش ذاتی اقوام بلوچ پیرامون علم شناخت رنگ است، چیزی‌که یقیناً بافندگان خوش ذوق و هنرمند ساکن این منطقه آن را با نگریستن به اقلیم جغرافیایی زیبای اطراف محیط زندگی خویش آموخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• پالت رنگی
• قالیچۀ دست‌بافت
• استان سیستان و بلوچستان
• طیف‌سنجی (یا اسپکتروفتومتر) انعکاسی

عنوان مقاله [English]

Color palette analysis of two samples of Baluch rugs using a reflectance spectroscopy

نویسنده [English]

• Samera Salimpour Abkenar

Traditional arts research center, Research institute of cultural, heritage, and tourism, Tehran, Iran

چکیده [English]

 
The element of color and the harmony of colors used in a hand-woven can give it a unique personality and increase its artistic value. One of the well-known regions of Iran, as its residents are well-acquainted with this knowledge, is the beautiful province of Baluchistan; Because by using a limited number of colors (maximum of 6 to 8 colors) in the designs and patterns of their hand-woven, they give a new spirit to them every time. Although some studies have focused on the topic of studying and recognizing the colors in Sistan and Baluchistan hand-woven; however, it seems necessary to use a precise laboratory tool to identify the color palette of these hand-woven. The present study assessed the color palettes in two Baluch rugs with the largest number of colors using a reflectance spectroscopy, which is a non-destructive identification method. By this analysis, parameters such as Lightness (L*), Chroma (C), Color angle (h˚), and Color difference (∆E) of each color were calculated at different points (10 points). The results show that natural dyes, treatment method, and used conditions (temperature, time, and washing method) in the traditional dyeing process can be effective on the mentioned color parameters. In addition, the color changes for the dominant colors in the rugs are imperceptible, which indicates their stability against environmental factors (light, moisture, and abrasion). This result indicates the inherent knowledge of the Baluch people about the color science that the artistic weavers have learned by looking at the geographical climate around their living environment.

کلیدواژه‌ها [English]

• Color palette
• Hand-woven rug
• Sistan and Baluchistan province
• Reflectance spectroscopy