تبیین جامعه‌شناختی نقش نظام آموزش در تغییر الگوهای کنش طراحان قالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز

چکیده

شهر تبریز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید قالی‌ ایران به شمار می‌رود. مسئله اصلی پژوهش حاضر وقوع تغییرات گسترده در طرح و نقش قالی تبریز مغایر با بنیان‌های سنتی و بومی هنر ایران است. با توجه به اینکه طراحان، محور اصلی دنیای تولید قالی تبریز را تشکیل می‌دهند، هدف از این پژوهش شناخت فرآیندهای جامعه‌پذیری و تبیین رابطه میان نوع نظام آموزش و کیفیت الگوهای کنش آنان هست. پژوهش با استفاده از تحلیل محتوای داده‌های کمی و کیفی حاصل از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه‌های میدانی کمی و کیفی با بیست نفر از طراحان مطرح قالی تبریز به انجام رسیده است. نتایج نشان دادند، به علت عدم تکمیل چرخه آموزش طراحان قالی تبریز و سیالیت فرآیندهای جامعه‌پذیری آنان، میزان دسترسی این افراد به انواع قواعد و قراردادهای لازم برای کنش طراحی قالی نیز متفاوت هست. پیامد این کار، تنوع در کنش‌های طراحان و انحراف از مبانی سنتی طراحی قالی هست. ازاین‌رو با توجه به نقش محوری نظام آموزش در جامعه‌پذیری و استمرار کنش‌های افراد، ارتباط مستقیمی میان مبانی و اصول نظام‌های آموزش و شیوه کنش مندی طراحان قالی تبریز وجود دارد. با اصلاح فرآیندهای جامعه‌پذیری طراحان قالی می‌توان به ارتقای کیفیت کنش‌مندی طراحان قالی تبریز مطابق با معیارهای هنر سنتی ایران اقدام نمود. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از قابلیت‌های روش تحقیق کیفی و به صورت توصیفی و تحلیلی و با رویکردی جامعه شناختی به انجام رسیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Explanation of the Role of the Education System in Changing the Action Patterns of Carpet Designers

نویسنده [English]

  • Abdollah Mirzaee

Assistant Professor, Department of Carpet, Tabriz Islamic Art University, Tabriz

چکیده [English]

 
  Tabriz is one of the major carpet production centers of Iran.  In recent years, the vast majority of transition in designs and motifs of Tabriz carpets has caused numerous changes in stylistic personality and cultural foundations of Tabriz carpets, contrary to indigenous and traditional standards of Iranian art. Considering that carpet designers are regarded as the prime bases of Tabriz carpet production, the purpose of this research is to identify the sociability processes that explain the relationship between the type of education system and the quality of the action patterns of carpet designers. This research has been carried out with content analysis of quantitative and qualitative data gathered from library studies and field interviews with twenty well-known carpet designers of Tabriz. Results showed that due to incompleteness of training cycle, the diversity of sociability processes, and the access rate of carpet designers to different types of rules and agreements for designing actions yield different outcomes in the action pattern of designing. The consequence of this process is the variety of designer actions and deviations from traditional carpet designing methods. Therefore, with paying attention to the central role of education system in sociability, the direct relationship between the principles and foundations of educational systems and the methods of Tabriz carpet designer's action would be revived. In addition, by modifying the sociability processes of carpet designers, it is possible to improve the quality of the carpet designers' actions.                               

کلیدواژه‌ها [English]

  • Action Methods
  • Education System
  • Tabriz carpet
  • Sociability
  • carpet designers
آذرپاد، حسن؛ حشمتی رضوی، فضل­الله. (1383). فرش­نامه ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
آزاده­فر، محمدرضا. (1388). «کارایی نهادهای آموزش هنری بر بنیان متغیرهای اقتصادی». آموزش عالی ایران، دوره دوم، شماره 2، صص119- 136.
آژند، یعقوب. (1380). «نظام سنتی استادشاگردی در نقاشی ایران». هنرهای زیبا، شماره 10، صص 4- 12.
استیلر، دن و فرن تونکیس. (1390). جامعه بازار و نظریه اجتماعی مدرن. مترجم: حسین قاضیان، چاپ دوم، تهران: نشر نی.  
اقبالی، مولود. (1392). «اصول طرح، نقش و رنگ فرش‌های معاصر تبریز». پایان‌نامه کارشناسی ارشد فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
اکبری، فاطمه؛ حسن­پور نامی، جواد؛ چرخی، رحیم. (1393). بازشناسی طراحی اصیل فرش تبریز به‌منظور اصلاح تولیدات معاصر. طرح پژوهشی ملی چاپ‌نشده، کد 90007023، تهران: صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران.
بکر، هوارد. (1389). «جامعه هنری و فعالیت‌های مشترک».  چاپ شده در مبانی جامعه‌شناسی هنر، به کوشش: علی رامین، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
پیرسون، کریستوفر. (1384).معنای مدرنیت، گفتگو با آنتونی گیدنز. مترجم: علی اصغر سعیدی، تهران: انتشارات کویر.
دانشگر، احمد. (1376). فرهنگ جامع فرش. تهران: یادواره اسدی.
راودراد، اعظم؛ فاضل، عاطفه. (1394). «عوامل اجتماعی مؤثر بر تبدیل سفال از صنعت به هنر در ایران». مطالعات اجتماعی ایران، دوره نهم، شماره 3، صص54- 79.
سلیمی، علی؛ داوری، محمد. (1385). جامعه‌شناسی کج‌روی. چاپ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شری، رضا (1395). «پژوهشی در رنگ قالی‌های معاصر تبریز در طی هفتادسال اخیر». پایان‌نامه کارشناسی ارشد فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
صوراسرافیل، شیرین. (1381). طراحان بزرگ فرش ایران. چاپ دوم، تهران: پیکان.
کندال، دیانا. (1392). جامعه‌شناسی معاصر. مترجم: فریده همتی، تهران: جامعه­شناسان.
مهدیه، عارفه؛ همتی، رضا؛ دادمیر، ابوعلی. (1395). «فرآیندهای جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان دکتری: مورد؛ دانشگاه اصفهان». پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره بیست­ودوم، شماره1، صص45- 73.
میرزایی، عبداله، (1395)، ساخت یابی عوامل موثر در شکل­گیری مولفه­های سبکی قالی­های معاصر تبریز، رساله دکتری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده هنر اسلامی.
میرزایی، عبداله؛ عارف­پور، فاطمه. (1392). فاطمه. (1392). «معرفی و بررسی انواع روش‌های تهیه نقشه فرش در تبریز». جلوه هنر، دوره پنجم، شماره 2، صص 77- 86.
ولف، جنت. (1389). «تولید اجتماعی هنر». چاپ شده در مبانی جامعه‌شناسی هنر، به کوشش: علی رامین، چاپ دوم، تهران: نشر نی، صص 158- 187.
Giddens, A & Sutton, P. (2014) Essential Concepts in Sociology, London: Polity Press.
Kopytoff, Igor. (2011), the cultural biography of things: commoditization as process, printed in: The social life of things: commodities in cultural perspective, Edited by Arjun Appadurai, (9th nd. Ed). New York: Cambridge university press.
Spooner, Brian. (2011), Weavers and Dealers: the authenticity of an oriental carpet, printed in: The social life of things: commodities in cultural perspective, Edited by Arjun Appadurai, 9th printing. New York: Cambridge university press.
دوره 1، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 83-93
  • تاریخ دریافت: 25 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 05 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1400